Từ “làng đỏ” trong Xô viết Nghệ Tĩnh đến khát vọng xây dựng xã hội thực sự vì con người

Đầu năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, dưới sự lãnh đạo của Đảng, phong trào đấu tranh ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam ngày càng phát triển. Cùng với phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân trong các hầm mỏ, nhà máy, xí nghiệp, nhiều cuộc đấu tranh của giai cấp nông dân cũng diễn ra ở nhiều nơi, với các hình thức như đòi chia ruộng đất công của làng xã, đòi lại các khoản bị hào lý tham nhũng… và rầm rộ nhất là từ Ngày Quốc tế Lao động 1/5. 

Cao trào cách mạng diễn ra trên 25 tỉnh, thành phố trong cả nước, trong đó Nghệ Tĩnh là nơi phong trào phát triển mạnh mẽ nhất. Từ ngày 01-5-1930 đến tháng 8-1930, có 97 cuộc bãi công và biểu tình của công nhân và nông dân Nghệ Tĩnh.

Đặc biệt, phong trào đấu tranh của công - nông Nghệ - Tĩnh đã lôi cuốn đông đảo trí thức, học sinh và các tầng lớp nhân dân tham gia, làm cho chính quyền tay sai bị tê liệt ở cấp huyện và tan rã ở cấp xã. Làn sóng đấu tranh cách mạng của quần chúng đã buộc chính quyền thuộc địa phải thi hành một số chính sách đối với người lao động như trả tự do cho một số người bị bắt trong các cuộc biểu tình, cải thiện điều kiện làm việc cho công nhân, hoãn thuế cho nông dân.

Khi bộ máy hành chính của hào lý ở hương thôn tan rã, các “làng đỏ” - các Xô viết đã hình thành, Ban chấp hành Nông hội đỏ thường gọi là “Xã bộ nông” đứng ra quản lý mọi công việc hành chính trị an, tổ chức tự vệ và quần chúng chống lại sự khủng bố của địch và tiến hành từng bước cải cách dân chủ, quản lý mọi mặt của đời sống xã hội. Có thể thấy, dưới sự lãnh đạo của các chi bộ Đảng, thực chất, “Xã bộ nông” đã là chính quyền của các địa phương, thay thế bộ máy địch đặt ra do tổng lý nắm trước kia, giải quyết các công việc về chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội ở địa phương theo cương lĩnh, đường lối của Đảng.

Về chính trị, Nông hội Đỏ đã buộc bọn lý trưởng nộp sổ sách, con dấu cho chính quyền Xô viết, ban bố quyền tự do dân chủ cho nhân dân trong làng như: tự do hội họp, tự do học chữ và tự do tham gia vào các đoàn thể cách mạng.

Về kinh tế, tịch thu ruộng đất công, tiền, lúa công chia cho dân nghèo, bãi bỏ các thứ thuế như: thuế thân, thuế muối, thuế chợ, thuế đò; buộc các tổng lý phải trả lại cho dân khoản tiền đã thu, các chủ nợ phải xoá nợ cho người nghèo, chủ ruộng phải giảm tô chính, bỏ tô phụ cho nông dân. Quy định mức tiền công cho người đi làm thuê và thực hiện chế độ ngày làm 8 giờ. Tổ chức ra các phường, hội để giúp đỡ nhau làm ăn.

Về quân sự, từ tháng 9/1930 thành lập được 411 đội Tự vệ đỏ với 9.114 đội viên, trong đó có 322 đội viên tự vệ cảm tử. Tự vệ đỏ có nhiệm vụ tuần tra canh phòng bảo vệ các cuộc hội họp của Đảng, tính mạng và tài sản của nhân dân, đảm bảo an ninh trật tự xóm làng, xung kích trong các cuộc biểu tình.

Về văn hóa xã hội, tổ chức dạy chữ quốc ngữ cho nhân dân, có 13.592 người đi học với 886 lớp và 553 giáo viên. Đồng thời tổ chức nhiều hình thức sinh hoạt văn hoá văn nghệ để tuyên truyền tinh thần yêu nước cho nhân dân; bài trừ những hủ tục mê tín dị đoan: bói toán, cầu cúng, cờ bạc, rượu chè… xây dựng tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau.

Có thể thấy, chính quyền Xô viết ra đời trên đất Nghệ Tĩnh là thành quả của quần chúng cách mạng qua nhiều năm trời hy sinh phấn đấu. Lần đầu tiên trong lịch sử dân tộc, lá cờ đỏ búa liềm tung bay, vẫy gọi công nông vùng lên đấu tranh, lập nên các “làng Đỏ” ở nhiều thôn, xã ở hai tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh. Các “làng đỏ” - các Xô viết ra đời và thực thi chức năng của chính quyền nhà nước; tỏ rõ bản chất cách mạng và tính ưu việt của mình, thực sự là một chính quyền của dân, do dân, vì dân.

Khẳng định, phong trào đấu tranh cách mạng trong giai đoạn 1930 - 1931 với đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh đã trở thành mốc son chói lọi, mở đầu cho lịch sử hào hùng, oanh liệt của cách mạng Việt Nam; Đánh dấu việc Đảng ta - một Đảng cách mạng dù còn rất non trẻ, lần đầu tiên đã thể hiện rõ vai trò, bản lĩnh, uy tín, sức chiến đấu và khả năng to lớn trong việc lãnh đạo, đoàn kết và huy động quần chúng nhân dân; là minh chứng hùng hồn về sự thắng lợi tất yếu của cách mạng Việt Nam và cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc và đi lên chủ nghĩa xã hội.

Từ Xô viết Nghệ Tĩnh, Đảng Cộng sản Việt Nam rút ra kinh nghiệm lịch sử quý báu là bao giờ nhân dân lao động cảm nhận được những lợi ích của mình trong các chủ trương, chính sách, việc làm cụ thể của giai cấp lãnh đạo, thì họ sẽ tích cực, tự giác tham gia hưởng ứng. Và chính Đảng ta, ngay từ đầu đã giúp nhân dân cảm nhận được những lợi ích cơ bản và cấp bách của mình thông qua các chủ trương, khẩu hiệu đúng đắn; thực hiện những quyền dân sinh, dân chủ cơ bản đầu tiên, từ đó khơi dậy và thúc đẩy động lực cách mạng trong quần chúng.

Phát huy những bài học trong phong trào Xô viết Nghệ tĩnh, đặc biệt giá trị nhân văn mà chính quyền Xô viết ban hành và thực thi cũng chính là nguyện vọng của mọi tầng lớp nhân dân về một cuộc sống mà trong đó, mọi người được thụ hưởng những thành quả của chính mình, được thực thi các quyền cơ bản của con người và chính “khát vọng của nhân dân ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử”[1].

Trong bối cảnh mới, khát vọng xây dựng một xã hội thực sự vì con người là lý tưởng cao đẹp, động lực to lớn thúc đẩy sự phát triển toàn diện đất nước, góp phần định hướng và định hình xã hội xã hội chủ nghĩa ở nước ta, nơi mỗi cá nhân đều có điều kiện để sống, lao động, phát triển toàn diện, cống hiến một cuộc đời ý nghĩa, có cuộc sống ấm no, hạnh phúc như cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã tổng kết: “Chúng ta cần một xã hội mà trong đó sự phát triển là thực sự vì con người, chứ không phải vì lợi nhuận mà bóc lột và chà đạp lên phẩm giá con người. Chúng ta cần sự phát triển về kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội, chứ không phải gia tăng khoảng cách giàu nghèo và bất bình đẳng xã hội”[2].

Rõ ràng, xã hội xã hội chủ nghĩa mà đất nước đang xây dựng là nơi giàu tình nhân ái, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn. Ở đó “Người với người sống để yêu nhau”; ở đó có sự phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên, bảo đảm môi trường sống lành mạnh cho các thế hệ hiện tại và tương lai; và ở đó không còn sự áp bức bất công, có hệ thống chính trị mà quyền lực thực sự thuộc về nhân dân, do nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân.

Và, chỉ xã hội chủ nghĩa mới “có thể giải quyết triệt để vấn đề độc lập cho dân tộc, mới có thể đem lại cuộc sống tự do, ấm no và hạnh phúc thực sự cho tất cả mọi người, cho các dân tộc” và không có sự cạnh tranh chiếm đoạt lợi ích riêng giữa các cá nhân và phe nhóm, không vì lợi nhuận mà bóc lột, chà đạp lên phẩm giá con người, không có kiểu cạnh tranh bất công, “cá lớn nuốt cá bé” vì lợi ích vị kỷ của một số cá nhân và các phe nhóm[3]. Đây chính là những khát vọng, mong ước tốt đẹp không chỉ của nhân dân Việt Nam mà của toàn nhân loại tiến bộ.

Do đó, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, hiện thực hóa các giá trị tốt đẹp của chủ nghĩa xã hội: “Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là đường lối cơ bản, xuyên suốt của cách mạng Việt Nam và cũng là điểm cốt yếu trong di sản tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh”[4]. Để hiện thực hóa mô hình chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, cần sự quyết tâm rất lớn của toàn hệ thống chính trị, sự vào cuộc và tham gia tích cực của các tầng lớp nhân dân theo cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội làm nòng cốt để nhân dân làm chủ”. Muốn vậy, phải luôn chú trọng đến lợi ích của quốc gia - dân tộc và nhân dân; không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, làm tốt công tác an sinh xã hội, an ninh con người, thực hiện thật tốt các chính sách xã hội, giải quyết tốt các vấn đề xã hội nảy sinh; giữ vững độc lập, nâng cao vị thế đất nước trên trường quốc tế,... góp phần xây dựng một nước Việt Nam hùng cường, phồn thịnh.

Cẩm Trang